Nasz organizm to doskonała „maszyna”, w której wszelkie zaburzenia równowagi mogą wywołać nieprzyjemne procesy, zmiany, a nawet choroby. Poziom hormonu kortyzolu również powinien być zrównoważony. Jeżeli mamy jej za dużo np. gromadzimy tkankę tłuszczową, jeżeli natomiast jest jej za mało to czujemy się zmęczeni, słabi czy słabo odporni na stres.

Kortyzol jest ważny dla naszego istnienia. Jest to jeden z hormonów wydzielanych do krwi przez gruczoły wydzielania wewnętrznego i kontrolujący aktywność naszego organizmu. Jest wytwarzany w nadnerczach i wpływa na funkcjonowanie wielu komórek i tkanek organizmu. Wpływa m.in. na metabolizm, układ odpornościowy, układ krążenia, centralny układ nerwowy, a w czasie ciąży wpływa także na rozwój płodu.

Jej nadmiar przyspiesza starzenie

Brak równowagi kortyzolu odgrywa obecnie ważną rolę w wielu chorobach, tj. zakłóceniu normalnych wzorców hormonalnych. Wszelkie odchylenia od stanu równowagi są niepożądane i skutkują dyskomfortem fizycznym i psychicznym oraz różnymi problemami zdrowotnymi. Kortyzol jest również nazywany hormonem stresu.

Bodźcem do jego zaczerwienienia jest stres emocjonalny, uraz psychiczny, ale także uraz, infekcja, operacja, brak snu, nadmierne przeciążenie organizmu, a nawet głód. Jeśli stres jest krótkotrwały, wzrost poziomu kortyzolu jest korzystny dla organizmu, ponieważ pomaga mu radzić sobie ze stresem. Jednak długotrwały wysoki poziom kortyzolu przyspiesza starzenie się organizmu.

Do najczęstszych objawów nadmiaru kortyzolu zalicza się przyrost masy ciała, szczególnie w okolicach talii, zaokrąglenie twarzy i pojawienie się trądziku. Skóra staje się cieńsza, rany goją się wolniej. Często występują problemy z wysokim ciśnieniem krwi lub nawracającymi infekcjami. Kobiety mogą doświadczać większej ilości owłosienia na twarzy i nieregularnego cyklu miesiączkowego. Dochodzi do tego zanik mięśni, zaburzenia snu, problemy z koncentracją i pamięcią. Bezsenność prowadzi do obniżenia poziomu serotoniny, co zwiększa ryzyko wystąpienia objawów depresji.

W przypadku niedoboru zagrażającego życiu

Obniżony poziom kortyzolu niekorzystnie wpływa również na funkcjonowanie organizmu. Osoby, których organizm nie wytwarza wystarczającej ilości kortyzolu, często czują się osłabione i mają tendencję do omdleń. Kolejnym objawem jest zmęczenie, utrata apetytu, utrata masy ciała, ból brzucha i stawów lub niskie ciśnienie krwi. Charakterystyczne jest również to, że osoby te nie tolerują sytuacji stresowych, takich jak stres czy wysiłek fizyczny.

W przypadku obniżonego poziomu kortyzolu i wystąpienia innych czynników, np. silnego stresu, istnieje ryzyko tzw. przełom nadnerczowy – stan zagrażający życiu wymagający natychmiastowej pomocy lekarskiej. Objawy tego stanu obejmują zaburzenia świadomości, niskie ciśnienie krwi i zwiększoną częstość akcji serca.

Warto szanować krzywą kortyzolu

W związku z kortyzolem należy pamiętać, że jego poziom zmienia się w ciągu dnia. Zwykle jest najwyższy w godzinach porannych, co pomaga organizmowi wstać i sprawnie przejść do codziennych czynności po nocnym odpoczynku. Powinniśmy szanować krzywą kortyzolu i uwzględniać ją planując swoje działania. Na przykład wiele osób pracuje do późna w godzinach wieczornych, a następnie udaje się na ćwiczenia, aby zachować formę. W tym czasie nadnercza muszą jednak zatrzymać produkcję kortyzolu, a aktywność fizyczna zmusza je do jego dalszej produkcji.

Przeciwstawienie się własnemu zegarowi biologicznemu nie jest dobrym rozwiązaniem. Ponieważ nadnercza wytwarzają większość kortyzolu rano, powinniśmy wykorzystać ten czas na bieganie lub ćwiczenia. Po południu i wieczorem poziom kortyzolu spada, a po godzinie 20:00 gwałtownie spada. Można powiedzieć, że w trosce o własne zdrowie wszystkie bardziej wymagające czynności powinniśmy planować rano, kiedy nasz organizm jest najbardziej odporny na stres.

Wszelką aktywność fizyczną i umysłową powinniśmy zakończyć do godziny 20:00. Tylko wtedy zamiast kortyzolu do naszej krwi zacznie napływać melatonina, hormon wzrostu i inne hormony odpowiedzialne za dobry sen i regenerację organizmu.

Jak utrzymać kortyzol w równowadze?

Jeśli lekarz podejrzewa konkretną chorobę, może wykryć podwyższony lub obniżony poziom kortyzolu, badając krew lub mocz. O równowagę kortyzolu powinniśmy jednak zabiegać jeszcze zanim pojawi się problem. Jak? Po prostu jedząc zdrowo, nie będziemy się przejadać, ale też nie będziemy głodować i będziemy się wysypiać.

Jeśli chcemy uniknąć braku równowagi kortyzolu, powinniśmy unikać także długotrwałego, nadmiernego stresu. Gdy poziom kortyzolu będzie pod kontrolą, będziemy zdrowi, usatysfakcjonowani, kreatywni, optymistyczni i nie zabraknie nam energii do radzenia sobie z codziennymi zadaniami czy krótkotrwałym obciążeniem pracą.

Śledź naszego Facebooka